İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK
ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı, işyeri bina ve eklentilerinde bulunması gereken asgari sağlık
ve güvenlik şartlarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu
Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
kapsamına giren bütün işyerlerini kapsar.
(2) Bu Yönetmelik;
a) İşyeri dışında kullanılan taşıma
araçlarında veya taşıma araçlarının içindeki işyerlerinde,
b) Yapı ve benzeri geçici veya hareketli iş
alanlarında,
c) Maden, petrol ve gaz çıkarma işlerinde,
ç) Balıkçı teknelerinde,
d) Tarım veya orman işyerlerine ait işyeri
bina ve eklentileri hariç, işyerinin sınırları içerisinde olmakla beraber
işyeri bina ve eklentilerinde çalışanları iş sağlığı ve güvenliği açısından
etkilemeyecek uzaklıkta olan veya işyeri bina ve eklentileri ile iş sağlığı ve
güvenliği açısından etkileşim içerisinde olamayacak kadar uzak tarım ve orman
alanlarında,
uygulanmaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelik 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 uncu maddesine
dayanılarak ve Avrupa Birliğinin 30/11/1989 tarihli ve 89/654/EEC sayılı Konsey
Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) İşyeri bina ve eklentileri: İşyerine bağlı
çalışılan alanlar, çalışanların girip çıkılabileceği bina, tesis vb. ile
dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve
mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentileri,
b) Kanun: 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş
Sağlığı ve Güvenliği Kanununu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenlerin Yükümlülükleri
Genel Şartlar
MADDE 5 – (1) İşveren,
çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için;
a) Ek-1’de belirtilen asgari sağlık ve
güvenlik şartlarını yerine getirir.
b) Acil çıkış yolları ve kapılarını her zaman
kullanılabilir durumda tutar.
c) İşyeri bina ve eklentileri ile işyerinde
bulunan, özellikle Ek-1’de belirtilen ekipman ve araç-gereçlerin düzenli olarak
teknik bakımlarını yapar, çalışanların sağlık ve güvenliklerini olumsuz
etkileyebilecek aksaklıkları en kısa zamanda giderir ve gerekli kayıtları
tutar.
ç) İşyeri bina ve eklentileri ile
ekipmanlarının, araç ve gereçlerinin, özellikle havalandırma sistemlerinin
uygun hijyen şartlarını sağlayacak şekilde düzenli olarak temizliğini yapar ve
gerekli kayıtları tutar.
d) Risklerden kaynaklanan zararları önlemek
veya ortadan kaldırmak amacıyla güvenlikle ilgili kullanılan, özellikle Ek-1’de
belirtilen ekipman ve araç-gereçlerin periyodik bakım ve kontrolünü yapar ve
ilgili kayıtları tutar.
e) İşyeri bina ve eklentilerinde yeterli
aydınlatma, havalandırma ve termal konfor şartlarını sağlar.
f) İşyerinin düzenini, sağlık ve güvenlik risklerine
yol açmayacak ve çalışanların işlerini rahatça yapacakları şekilde sağlar.
g) Acil durumları ve yangını önleyici ve
bunların olumsuz sonuçlarını sınırlandırıcı gerekli tedbirleri alır, özellikle
Ek-1’de belirtilen ekipman ve araç-gereçlerin periyodik bakım ve kontrolünü
yapar, gerekli kayıtlarını tutar.
ğ) Çalışanların barınma ihtiyacını
karşılaması durumunda, barınma şartlarını çalışanların sağlığını ve güvenliğini
koruyacak şekilde düzenler.
(2) İşveren birinci fıkrada belirtilen
hükümleri yerine getirmek üzere, ihtiyaç duyduğu hallerde, temizlik, periyodik
bakım ve kontroller için, yapılacak işe uygun kişi, kurum ve kuruluşlardan
destek alabilir.
Çalışanların
bilgilendirilmesi
MADDE 6 – (1) İşveren,
Kanunun 16 ncı maddesinde belirtilen hususlar saklı kalmak kaydı ile
çalışanları ve çalışan temsilcilerini, bu Yönetmelikte belirtilen konularda,
işyerinde bulunan sağlık ve güvenlikle ilgili riskler ve alınan tedbirler
hakkında bilgilendirir.
Çalışanların
görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması
MADDE 7 – (1) İşveren,
bu Yönetmelikte belirtilen konularda Kanunun 18 inci maddesine uygun olarak
çalışanların veya çalışan temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını
sağlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Uygulama
MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelikte
belirtilen tedbirler saklı kalmak kaydı ile Bakanlıkça çıkartılan yönetmelikler
başta olmak üzere, yürürlükteki ilgili diğer mevzuat hükümleri de uygulanır.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan
hususlarda açıklayıcı bir hüküm bulunmaması halinde sırasıyla;
a) İlgili Türk standartları,
b) Avrupa standartları,
c) Uluslararası geçerliliği kabul edilen
standartlar,
dikkate alınır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 9 – (1)
10/2/2004 tarihli ve 25369 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyeri Bina ve
Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 10 – (1) Bu
Yönetmelik hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 11 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
EK-1
İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE UYGULANACAK ASGARİ SAĞLIK VE
GÜVENLİK ŞARTLARI
Genel
yükümlülük
1 - İşveren, işyerinin ve yapılan işin
niteliğinin ve risklerinin gerektirdiği her durumda, bu Ekte belirtilen hususları
yerine getirir.
2 – Elektrik, havalandırma ve yangın
tesisatıyla ilgili periyodik bakım ve kontroller 25/4/2013 tarihli ve 28628
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde yapılır.
Binaların
yapısı ve dayanıklılığı
3 - İşyeri binaları ile bunlara yapılacak her
çeşit ek ve değişiklikler, yapılan işin özelliğine uygun nitelik ve yeterli
sağlamlıkta inşa edilir. Binaların dayanımına ilişkin değerlendirmelerde 6/3/2007
tarihli ve 26454 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Deprem Bölgelerinde
Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelikten ve TS 500 standardından
yararlanılabilir.
Elektrik
tesisatı
4 - Elektrik tesisatı, yangın veya patlama
tehlikesi oluşturmayacak şekilde projelendirilip tesis edilir ve çalışanlar
doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karşı korunur.
5 - Elektrik tesisatının projelendirilmesi,
kurulması, malzemesinin ve koruyucu cihazlarının seçimi kullanılacak gerilime
ve ortam şartlarına uygun olarak yapılır ve bakımı, onarımı, kontrolü ve
işletilmesi sağlanır. Bu kapsamda yapılacak testlerde TS HD 60364-4-43
standardı göz önünde bulundurulur ve gerekli kayıtlar tutulur.
6 - Elektrik tesisinin kurulmasında
30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Kuvvetli
Akım Tesisleri Yönetmeliği, 4/11/1984 tarihli ve 18565 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ile 21/8/2001 tarihli ve 24500
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar
Yönetmeliği hükümleri dikkate alınarak gerekli sağlık ve güvenlik tedbirleri
alınır.
7 - Patlayıcı ortam oluşması muhtemel olan iş
yerlerinde elektrik tesisleri 30/12/2006 tarihli ve 26392 4 üncü Mükerrer
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan
Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde
kurulur.
8 - İşyerinin ana pano ve tali elektrik
panolarında seçicilik ilkesine uygun kaçak akım rölesi (artık akım anahtarı)
tesis edilir.
9 - Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve
zararlı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı yerlerde, yüksek bina
ve bacalar ile direk veya sivri çıkıntılar gibi yüksek yerler bulunan
binalarda, yıldırıma karşı yürürlükteki mevzuatın öngördüğü tedbirler alınır ve
tesisler kurulur.
Acil çıkış
yolları ve kapıları
10 - İşyerlerindeki bütün acil çıkış yolları
ve kapılarının;
a) Doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana
açılması sağlanır ve önlerinde ya da arkalarında çıkışı önleyecek hiçbir engel
bulunmaz.
b) Herhangi bir tehlike durumunda, bütün
çalışanların işyerini derhal ve güvenli bir şekilde terk etmelerini mümkün
kılacak şekilde tesisi sağlanır. Gerekli durumlarda bu konuyla ilgili planlar
hazırlanarak düzenli tatbikatlar yapılır.
c) Sayısı, nitelikleri, boyutları ve yerleri;
yapılan işin niteliğine, işyerinin büyüklüğüne, kullanım şekline, işyerinde
bulunan ekipmana ve bulunabilecek azami kişi sayısına göre belirlenir.
27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe
konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun
olması sağlanır.
ç) Acil çıkış kapılarının, acil durumlarda
çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri şekilde olması sağlanır. Bu
kapılar dışarıya doğru açılır. Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner
kapılar kullanılmaz.
d) Acil çıkış yolları ve kapıları ile
buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmaması,
acil çıkış kapılarının kilitli veya bağlı olmaması sağlanır.
e) Acil çıkış yolları ve kapıları, 23/12/2003
tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Güvenlik ve Sağlık
İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere
konulması ve kalıcı olması sağlanır.
f) Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları
ve kapılarında, elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı
bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulundurulur.
Yangınla
mücadele
11 - İşyerinin büyüklüğüne, yapılan işin
özelliğine, işyerinde bulunan ekipmanlara, kullanılan maddelerin fiziksel ve
kimyasal özelliklerine ve işyerinde bulunabilecek azami kişi sayısına göre,
işyerinde etkili ve yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın
detektörleri ve alarm sistemleri bulundurulur.
12 - Yangın söndürme ekipmanları her zaman
kullanıma hazır bulundurularak, bu ekipmanların mevzuatın öngördüğü
periyotlarda bakımı ve kontrolü yapılır. Yangın söndürme ekipmanları kolay
kullanılır nitelikte olur, görünür ve kolay erişilir yerlere konulur ve bu
ekipmanların önlerinde engel bulundurulmaz.
13 - Yangın söndürme ekipmanı ve bulunduğu
yerler Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.
İşaretler uygun yerlere konulur ve bu işaretlerin kalıcı ve görünür olması
sağlanır.
14 - İşyerlerinde bağımsız kaçış, çıkış
ve merdivenler ile yangınla ilgili bütün özel düzenlemelerin Binaların
Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması esastır.
Kapalı
işyerlerinin havalandırılması
15 - Kapalı işyerlerinde çalışanların ihtiyaç
duyacakları yeterli temiz havanın bulunması sağlanır. Yeterli hava hacminin
tespitinde, çalışma yöntemi, çalışan sayısı ve çalışanların yaptıkları iş
dikkate alınır.
16 - Çalışma ortamı havasını kirleterek
çalışanların sağlığına zarar verebilecek atıkların ve artıkların derhal dışarı
atılması sağlanır. Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ile toz, buğu, duman
ve fena kokuları ortam dışına atacak şekil ve nitelikte, genel havalandırma
sisteminden ayrı olarak mekanik (cebri) havalandırma sistemi kurulur.
17 - Mekanik havalandırma sistemi
kullanıldığında sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanır.
Havalandırma sisteminin çalışmaması, iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli
ise arızayı bildiren kontrol sistemi tesis edilir. Mekanik ve genel
havalandırma sistemlerinin bakım ve onarımları ile uygun filtre kullanım ve
değişimleri yıllık olarak yetkili kişilere yaptırılır.
18 - Pasif (suni) havalandırma sistemlerinde
hava akımının, çalışanları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve
psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek, ani ve yüksek sıcaklık farkı
oluşturmayacak şekilde olması sağlanır.
Ortam sıcaklığı
19 - İşyerlerinde termal konfor şartlarının
çalışanları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını
olumsuz etkilemeyecek şekilde olması esastır. Çalışılan ortamın
sıcaklığının çalışma şekline ve çalışanların harcadıkları güce uygun olması
sağlanır. Dinlenme, bekleme, soyunma yerleri, duş ve tuvaletler, yemekhaneler,
kantinler ve ilk yardım odaları kullanım amaçlarına göre yeterli sıcaklıkta
bulundurulur. Isıtma ve soğutma amacıyla kullanılan araçlar, çalışanı rahatsız
etmeyecek ve kaza riski oluşturmayacak şekilde yerleştirilir, bakım ve
kontrolleri yapılır. İşyerlerinde termal konfor şartlarının ölçülmesi ve
değerlendirilmesinde TS EN 27243 standardından yararlanılabilir.
20 - Yapılan işin niteliğine göre, sürekli
olarak çok sıcak veya çok soğuk bir ortamda çalışılması ve bu durumun
değiştirilmemesi zorunlu olunan hallerde, çalışanları fazla sıcak veya soğuktan
koruyucu tedbirler alınır.
21 - İşyerinin ve yapılan işin özelliğine
göre pencerelerin ve çatı aydınlatmalarının, güneş ışığının olumsuz etkilerini
önleyecek şekilde olması sağlanır.
Aydınlatma
22 - İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede
aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle
gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında,
suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanır. İşyerlerinin aydınlatmasında
TS EN 12464-1: 2013; TS EN 12464-1.2011: 2012; standartları esas alınır.
23 - Çalışma mahalleri ve geçiş yollarındaki
aydınlatma sistemleri, çalışanlar için kaza riski oluşturmayacak türde olur ve
uygun şekilde yerleştirilir.
24 - Aydınlatma sisteminin devre dışı
kalmasının çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde yeterli aydınlatmayı
sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulunur.
İşyeri tabanı,
duvarları, tavanı ve çatısı
25 - İşyeri, çalışanların fiziksel
faaliyetleri, yapılan işlerin niteliği ve termal konfor şartları dikkate
alınarak uygun bölümlere ayrılır.
26 - İşyerlerinde, taban döşeme ve
kaplamalarının sağlam, kuru ve mümkün olduğu kadar düz, kaymaz ve seviye farkı
bulunmayacak bir şekilde olması sağlanır, buralarda tehlikeli eğimler, çukurlar
ve engeller bulundurulmaz. Patlayıcı ve tehlikeli maddelerin imal edildiği,
işlendiği ve depolandığı işyeri binalarında taban, tavan, duvar ve çatıların
Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uygun olması
sağlanır.
27 - Taban ve asma kat döşemeleri, üzerine
konulacak makine, araç-gereç ve benzeri malzeme ile buralarda bulunabilecek
çalışanların ağırlığına dayanabilecek şekilde yapılır.
28 - İşyerlerinde taban döşeme ve
kaplamaları, tavan ve duvarlar uygun hijyenik şartları sağlayacak şekilde
temizlemeye elverişli ve sağlık ve güvenlik yönünden uygun malzemeden yapılır.
29 - İşyerlerinde bina, avlu, geçit ve ulaşım
yollarında ve bunların civarında bulunan saydam veya yarı saydam duvarlar ile
özellikle camlı bölmeler, açık bir şekilde işaretlenir, ayrıca güvenli malzemeden
yapılır veya çarpma ve kırılmaya karşı korunur.
30 - İşyeri tavanının, yeterli hava hacmini
ve havalandırmayı sağlayacak ve sağlık yönünden sakınca meydana getirmeyecek
yükseklikte olması esastır.
31 - İşyerlerinin çatıları dayanıklı
malzemeden inşa edilir, mevsim şartları dikkate alınarak çalışanları dış
etkilerden tamamen koruyacak ve iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk
oluşturmayacak şekilde yapılır.
32 - Yeterli sağlamlıkta olmayan çatılara
çıkılmasına ve buralarda çalışılmasına, güvenli çalışmayı temin edecek ekipman
sağlanmadan izin verilmez.
Pencereler
33 - İşyerlerinde pencerelerin ve tavan
pencerelerinin, güvenli bir şekilde açılır, kapanır ve ayarlanabilir olması
sağlanır. Pencereler açık olduklarında çalışanlar için herhangi bir tehlike
oluşturmayacak şekilde yerleştirilir. Çalışanları, pencere ve menfezlerden
gelen güneş ışığının, ısısının ve hava akımlarının olumsuz etkilerinden
koruyacak gerekli tedbirler alınır.
34 - Pencerelerin güvenli bir şekilde temizlenebilir
özellikte olması sağlanır. Ayrıca pencerelerin, temizlik ekipmanlarının
kullanılmasına uygun olması sağlanır veya temizliğini yapanlar ile temizlik
sırasında bina içinde ve dışında bulunanlar için tehlike oluşturmayacak
araç-gereçler seçilir.
Kapılar ve
girişler
35 - Kapı ve girişlerde aşağıda belirtilen
esaslara uyulur:
a) Kapı ve girişlerin yerlerinin,
sayılarının, boyutlarının ve yapıldıkları malzemelerin, bulundukları oda ve
alanların yapısı ile kullanım amacına ve çalışanların rahatça girip çıkmalarına
uygun olması sağlanır.
b) Her iki yöne açılabilen kapılar saydam
malzemeden yapılır veya bu kapılarda karşı tarafın görünmesini sağlayan saydam
kısımlar bulunur.
c) Saydam veya yarı saydam kapıların
yüzeyleri çalışanlar için tehlike oluşturmayan güvenli malzemeden yapılır veya
kırılmalara karşı korunur. Saydam kapıların üzeri kolayca görünür şekilde
işaretlenir.
ç) Raylı kapılarda raydan çıkmayı ve
devrilmeyi önleyici güvenlik sistemi bulunur.
d) Yukarı doğru açılan kapılarda aşağı
düşmeyi önleyici güvenlik sistemi bulunur.
e) Kaçış yollarında bulunan kapılar, uygun
şekilde işaretlenir. Bu kapılar yardım almaksızın her zaman ve her durumda
içeriden açılabilir özellikte olur.
f) Araçların kullanıldığı geçit ve kapılar
yayaların geçişi için güvenli değilse bu mahallerde yayalar için ayrı geçiş
kapıları bulunur. Bu kapılar açıkça işaretlenir ve bu kapıların önlerinde
hiçbir engel bulunmaz.
g) Mekanik kapıların çalışanlar için kaza
riski taşımayacak şekilde çalışması sağlanır. Bu kapılarda kolay fark
edilebilir ve ulaşılabilir acil durdurma cihazları bulunması ve herhangi bir
güç kesilmesinde otomatik olarak açılır olmaması durumunda kapıların el ile de
açılabilmesi sağlanır.
Ulaşım yolları
- tehlikeli alanlar
36 - Merdiven, koridor, geçiş yolu, yükleme
yeri ve rampa dâhil bütün yolların, yaya ve araçların güvenli hareketlerini
sağlayacak ve yakınlarında çalışanlara tehlike oluşturmayacak şekil ve
boyutlarda olması sağlanır. İşyeri içerisindeki erişim yollarının engebeli,
çukur, kaygan olmaması sağlanır ve bakımları yapılır.
37 - İşyerinde yayalar tarafından veya
malzeme taşımada kullanılan yolların, bulunabilecek azami kullanıcı sayısına ve
yapılan işin niteliğine uygun boyutlarda olması sağlanır ve bu yollar açıkça
işaretlenir. Malzeme taşınan yollarda yayalar için yeterli güvenlik mesafesi
bırakılır.
38 - Araç geçiş yolları ile kapılar, yaya
geçiş yolları, koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulunması
sağlanır. Çalışma mahallerinde yapılan iş, kullanılan makine ve malzeme göz
önüne alınarak, çalışanların korunması amacıyla araç geçiş yolları açıkça
işaretlenir.
39 - Yapılan işin özelliği nedeniyle malzeme
veya çalışanların düşme riski bulunan tehlikeli alanlara, görevli olmayan
kişilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenir. Tehlikeli alanlara girme
yetkisi olan kişilerin korunması için uygun tedbirler alınır, bu alanlar açıkça
işaretlenir.
40 - Yüksek geçit, platform veya çalışma
sahanlıklarının serbest bulunan bütün tarafları ile çalışanların yüksekten
düşme riskinin bulunduğu yerlere, düşmelere karşı uygun korkuluklar yapılır. Bu
korkuluk ve ara elemanlarının yükseklikleri, dayanımı ve açıklıkları çalışma
alanının güvenliğini sağlayacak ve buralardan düşme riskini ortadan kaldıracak
nitelikte olur.
Merdivenler
41 - Merdivenlerin; işyerinin büyüklüğüne,
yapılan işin özelliğine, işyerinde bulunabilecek azami kişi sayısına göre,
ateşe dayanıklı yanmaz malzemeden, sağlam, yeterli genişlik ve eğimde, etrafı
düşmelere karşı uygun korkuluklarla çevrili olması sağlanır. Merdivenler, ilgili
mevzuatın öngördüğü hükümler esas alınarak sağlık ve güvenlik yönünden risk
oluşturmayacak şekilde yapılır.
Yürüyen
merdivenler ve bantlar için özel tedbirler
42 - Yürüyen merdiven ve bantların güvenli
bir şekilde çalışması ve gerekli güvenlik donanımlarının bulunması sağlanır.
Bunlarda kolay fark edilir ve kolay ulaşılır acil durdurma tertibatı
bulundurulur.
Yükleme yerleri
ve rampalar
43 - Yükleme yerleri ve rampalarının,
taşınacak yükün boyutlarına uygun olması, çalışanların düşmesini önleyecek şekilde
güvenli olması, bu yerlerde en az bir çıkış yeri bulunması, belirli bir
genişliğin üzerinde olan yükleme yerlerinde teknik olarak mümkünse her iki uçta
da çıkış yeri bulunması sağlanır.
Çalışma yeri
boyutları ve hava hacmi - çalışma yerinde hareket serbestliği
44 - Çalışma yerinin taban alanının,
yüksekliğinin ve hava hacminin, çalışanların sağlık ve güvenliklerini riske
atmadan işlerini yürütebilmeleri, rahat çalışmaları için, yeterli olması
sağlanır. İşyerlerinin hava hacminin hesabı, makine, malzeme ve benzeri
tesislerin kapladığı hacimler de dâhil edilerek yapılır.
45 - Çalışanın işini yaptığı yerde rahat
hareket edebilmesi için yeterli serbest alan bulunur. İşin özelliği nedeniyle
bu mümkün değilse çalışma yerinin yanında serbest hareket edeceği alan olması
sağlanır.
Dinlenme
yerleri
46 - Yapılan işin özelliği nedeniyle
çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha
fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri sağlanır. İş
aralarında uygun dinlenme imkânı bulunan büro ve benzeri işlerde ayrıca
dinlenme yeri aranmaz. İşyerlerinde daha uygun bir yer yoksa gerekli şartların
sağlanması şartıyla, yemek yeme yerleri dinlenme yeri olarak kullanılabilir.
47 - Çalışma süresi, işin gereği olarak sık
ve düzenli aralıklarla kesiliyorsa ve ayrı bir dinlenme yeri yoksa çalışanların
sağlığı ve güvenliği açısından gerekli olan hallerde, bu aralarda çalışanların
dinlenebileceği uygun yerler sağlanır.
Yemek yeme yeri
48 - Yemeklerini işyerinde yemek durumunda
olan çalışanlar için, rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte, uygun
termal konfor ve hijyen şartlarını haiz yeteri kadar ekipman ve araç-gereç ile
donatılmış yemek yeme yeri sağlanır. İşyerlerinde daha uygun bir yer yoksa
gerekli şartların sağlanması şartıyla, dinlenme yerleri yemek yeme yeri olarak
kullanılabilir. İşveren, çalışanlarına belirtilen şartları taşımak kaydıyla
işyeri dışında yemek imkânı sağlayabilir.
Gebe ve emziren
kadınlar
49 - Gebe ve emziren kadınların uzanarak
dinlenebilecekleri uygun şartlar sağlanır. 14/7/2004 tarihli ve 25522 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma
Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik hükümleri
de dikkate alınarak uygun şartlar sağlanır.
Soyunma yeri ve
elbise dolabı
50 - İş elbisesi giyme zorunluluğu olan
çalışanlar için, yeterli büyüklükte, uygun aydınlatma, havalandırma, termal
konfor ve hijyen şartlarını haiz, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı
soyunma yerleri sağlanır. Çalışanların soyunma yerleri dışındaki yerlerde
giysilerini değiştirmelerine izin verilmez. Soyunma yerlerinin kolayca
ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olması ve buralarda yeterli sayıda oturma
yeri bulunması sağlanır.
51 - Soyunma odalarında her çalışan için
çalışma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte kilitli
dolaplar bulundurulur. Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalışılan
yerlerde ve benzeri işlerde iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde
saklanabilmesi için yan yana iki bölmeli veya iki ayrı elbise dolabı sağlanır.
Soyunma yeri gerekmeyen işyerlerinde çalışanların elbiselerini koyabilecekleri
uygun bir yer ayrılır.
Duşlar ve
lavabolar
52 - Yapılan işin veya sağlıkla ilgili
nedenlerin gerektirmesi halinde veya çalışanların yıkanmalarının
temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı
ayrı sıcak ve soğuk akarsuyu bulunan uygun yıkanma yerleri ve duşlar tesis
edilir. Duşlar, çalışanların rahatça yıkanabilecekleri genişlikte, dışarıdan
içerisi görünmeyecek, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen
şartları sağlanacak şekilde yapılır.
53 - Duşlar ve lavaboların her zaman
çalışanların kullanımına hazır halde olması sağlanır, buralarda gerekli
temizlik malzemeleri bulundurulur. Duş veya lavaboların soyunma yerlerinden
ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş ve lavabolar ile soyunma yerleri
arasında kolay bağlantı sağlanır.
54 - Duş tesisi gerektirmeyen işlerde,
çalışma yerlerinin ve soyunma odalarının yakınında, gerekiyorsa akar sıcak suyu
da olan, lavabolar bulunur. Lavabolar erkek ve kadın çalışanlar için ayrı ayrı
yapılır.
Tuvalet ve
lavabolar
55 - Çalışma yerlerine, dinlenme odalarına,
soyunma yerlerine, duş ve yıkanma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek
çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, uygun havalandırma, aydınlatma, termal
konfor ve hijyen şartları sağlanacak nitelikte yeterli sayıda tuvalet,
lavabolar tesis edilir. Tuvalet ve lavabolarda gerekli temizlik malzemeleri
bulundurulur.
56 - Tuvalet ve lavabolar, insan ve
çevre sağlığı yönünden risk oluşturmayacak şekilde su depolarına, su geçen
yerlere, gıda maddelerinin depolandığı veya işlendiği yerlere uzak
şekilde yerleştirilir.
Atık sulara
drenaj kanalı
57 - İşyerlerinde atık ve birikinti suların
aktığı ve toplandığı yerler, özel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptiğe
bağlanır ve uygun bir kapak ile örtülür, bu yerlerin çalışılan mahalden yeteri
kadar uzakta bulunması sağlanır. Atık su kanalizasyon kotunun kurtarmadığı
durumlarda ise cebri olarak drenaj yapılarak taşmanın önlenmesi sağlanmalıdır.
İlkyardım
odaları
58 - İşyerinin büyüklüğü, yapılan işin
niteliği ve kaza riskine göre, işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve
acil müdahale odası bulunması sağlanır.
59 - İlkyardım odaları yeterli ilk yardım
malzemesi ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve buralarda sedyeler kullanıma hazır
halde bulundurulur. Bu yerler, Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine
uygun şekilde işaretlenir.
60 - Çalışma şartlarının gerektirdiği her
yerde ilkyardım ekipmanları kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur, Güvenlik
ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Acil servis
adresleri ve telefon numaraları görünür yerlerde bulundurulur.
Engelli
çalışanlar
61 - Engelli çalışanların bulunduğu
işyerlerinde bu çalışanların durumları dikkate alınarak gerekli düzenleme TS
9111- TS 12460 standartları göz önünde bulundurularak yapılır. Bu düzenleme
özellikle engelli çalışanların doğrudan çalıştığı yerlerde ve kullandıkları
kapı, geçiş yeri, merdiven, servis araçları, duş, lavabo ve tuvaletlerde
yapılır.
Açık
alanlardaki çalışmalarda özel önlemler
62 - İşyerindeki açık çalışma yerleri, yollar
ve çalışanların kullandığı diğer açık alanlar, yaya ve araç trafiğinin güvenli
bir şekilde yapılmasını sağlayacak şekilde düzenlenir. İşyeri sahasındaki ana
yollar, tamir, bakım, gözetim ve denetim için kullanılan diğer yollar ile
yükleme ve boşaltma yerlerinde, kapılar ve girişler, ulaşım yolları - tehlikeli
alanlar, merdivenler, yürüyen merdivenler ve bantlar için özel tedbirler
başlıkları altında belirtilen hususlar uygulanır. Ulaşım yolları - tehlikeli
alanlar başlığı altında belirtilen hususlar aynı zamanda açık alanlardaki
çalışma yerlerinde de uygulanır.
63 - Açık çalışma alanları gün ışığının
yeterli olmadığı hallerde uygun şekilde aydınlatılır.
64 - Açık alanda yapılan çalışmalarda riskler
değerlendirilerek çalışanlar özellikle;
a) Olumsuz hava şartlarına ve gerekli
hallerde cisim düşmelerine,
b) Zararlı düzeyde gürültüden ve gaz, buhar,
toz gibi zararlı dış etkilere,
c) Düşme ve kaymalara,
karşı korunur.
65- Açık alanda yapılan çalışmalarda
çalışanların, herhangi bir tehlike durumunda işyerini hemen terk etmeleri veya
kısa sürede yardım alabilmeleri sağlanır.
Barınma yerleri
66 - Barınma, dinlenme ve sosyal amaçlı
kullanılan tesisler, yanıcı olmayan ve kolay tutuşmayan malzemeden inşa edilir.
Barınma amacıyla çadır ve branda kullanılmaz. Barınma yerlerinin ısıtılmasında,
duman, gaz ve yangın tehlikesine karşı gerekli tedbirler alınır, mangal,
maltız, açık ateş vb. kullanılmaz. Bu yerlerde uygun ve yeterli hijyenik
şartlar, aydınlatma, havalandırma ve termal konfor şartları sağlanır. Barınma
yerlerinde yeterli sayıda tuvalet, lavabo, duş yerleri bulunur. Bu yerlerde
temizlik malzemeleri ile üst baş temizliği için gerekli araç-gereç ve makineler
sağlanır.
Çalışan
konutları
67 - Çalışan konutları, sağlık gereklerine ve
teknik şartlara uygun bir şekilde inşa edilir ve bu konutlarda bir konutta
bulunması gereken tesisat kurulur ve tertibat bulundurulur. Çalışan
konutlarının, aileleri ile birlikte oturan çalışanlar için ayrı ev veya
apartman şeklinde olması sağlanır. Bekâr çalışanlara özgü binalarda, kadınlar
ve 18 yaşından küçük çocukların, erkeklerin bulunduğu kısım ile bağlantısı
olmayan ve birbirinden ayrı özel kısımlarda yatırılmaları sağlanır.