ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre sigortalı sayılanlar
ve bunların bakmakla yükümlü oldukları veya hak sahibi çocuklarının çalışma
gücü veya meslekte kazanma gücü kayıp oranlarının tespitine ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;
a) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların
iş kazası ile meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik hâllerinin meslekte
kazanma gücünü ne oranda azaltacağına,
b) Hangi hastalıkların meslek
hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların işten ayrıldıktan en geç ne kadar süre
sonra ortaya çıktığı takdirde o işten ileri gelmiş kabul edileceğine,
c) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların
hangi hâllerde çalışma gücünün %60’ını yitirdiğine,
ç) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalıların hangi
hâllerde çalışma gücünün en az %60’ını veya aynı kapsamdaki sigortalıların
vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiğine,
d) Sigortalıların hak sahibi veya
bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının hangi hâllerde çalışma gücünün %60’ını
yitirdiğine,
e) 5510 sayılı Kanuna göre
sigortalı sayılanların özürlü çocuklarının hangi hâllerde başka birinin sürekli
bakımına muhtaç durumda sayılacaklarına,
f) 5510 sayılı Kanuna göre
sigortalı sayılanların yaşlılık sigortası kapsamında çalışma gücü kaybı oranı
tespitlerine,
g) 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı
sayılanların hangi hâllerde erken yaşlanmış sayılacaklarının tespitine,
ğ) Çalışma gücü ve meslekte
kazanma gücü kaybı oranının tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarının
düzenlenmesine,
h) Malullük aylığı veya sürekli
iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar ile çalışma gücünün en az %60’ını
yitiren malul çocukların kontrol muayenelerine,
ı) Sürekli iş göremezlik geliri
bağlanmış iken ölenlerin, ölümünün iş kazası veya meslek hastalığı sonucu olup
olmadığının tespitine,
ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 31/5/2006
tarihli ve 5510 sayılı Kanunun 107 nci maddesi hükmüne dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Arıza/Hastalık Listesi:
Sigortalıların çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak
şekilde meslekte kazanma gücünü kayıp ettiklerinin tespitine esas listeyi,
b) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığını,
c) Balthazard Formülü: Birden
fazla iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik dereceleri
veya birden fazla özürlülük derecelerinin birleştirilmesinde kullanılan
hesaplama şeklini,
ç) Cetveller: Hastalık ya da
arızanın vücudun hangi uzvunu veya kısmını kapsadığı, çalışılan işin niteliği,
sigortalının yaşı dikkate alınarak iş kazası veya meslek hastalığının
tespitinde kullanılan listeleri,
d) Genel Müdürlük: Genel Sağlık
Sigortası Genel Müdürlüğünü,
e) Hak sahibi: Sigortalının veya
sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı
almakta olanların ölümü hâlinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan
ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasını,
f) İş kazası: Kanunun 13 üncü
maddesinin birinci fıkrasında belirtilen sigortalıyı hemen veya sonradan,
bedenen ya da ruhen özüre uğratan olayları,
g) Kanun: 31/5/2006 tarihli ve
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununu,
ğ) Kontrol muayenesi: Kanunun 94
üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen hâllerde istenilen
muayeneyi,
h) Kurum: Sosyal Güvenlik
Kurumunu,
ı) Kurum Sağlık Kurulu: Kurumca
yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek
raporlardaki teşhis ve bu teşhise dayanak teşkil eden belgeleri incelemek
suretiyle, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını, erken
yaşlanma hâlini, vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücü kaybını
ve malullük derecelerini belirlemeye yetkili hekimlerden ve/veya diş
hekimlerinden oluşan kurullarını,
i) Meslek hastalığı: Sigortalının
çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya
işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel
veya ruhsal özürlülük hâllerini,
j) Sağlık kurulu raporu: Kurumca
yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenen
sağlık kurulu raporlarını,
k) Sigortalı: Kısa ve/veya uzun
vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına
prim ödemesi gereken kişiyi,
l) Tam teşekküllü hastane:
10/9/1982 tarihli ve 8/5319 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan
Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde tanımlanan tam teşekküllü
hastaneleri,
m) Vazife ve harp malullüğü:
Kanunun 47 nci maddesinde tanımlanan vazife ve/veya harp malullüğü hâllerini,
n) Yükümlülük süresi:
Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile
meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Sağlık Kurulu Raporlarının
Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar
Sağlık hizmeti sunucuları
MADDE 5 – (1) Sigortalı ve hak sahiplerinin
çalışma gücü kaybı oranları ile Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının
(a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların iş kazası sonucu meslekte
kazanma gücü kaybı oranları tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını
düzenlemeye;
a) Sağlık Bakanlığı eğitim ve
araştırma hastaneleri,
b) Devlet üniversitesi
hastaneleri,
c) Türk Silahlı Kuvvetlerine
bağlı asker hastaneleri,
ç) Sigortalıların ikamet
ettikleri illerde (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen hastanelerin
bulunmaması durumunda Sağlık Bakanlığı tam teşekküllü hastaneleri,
yetkilidir.
(2) (Değişik:RG-22/1/2011-27823)
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki
sigortalıların meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü kaybı oranları
tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye, Sağlık
Bakanlığı meslek hastalıkları hastaneleri ile eğitim ve araştırma hastaneleri
ve Devlet üniversitesi hastaneleri yetkilidir.
(3) Türkiye ile sosyal güvenlik
sözleşmesi bulunan ülkelerde çalışan müşterek sigortalıların maluliyet
değerlendirmelerinde, sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan akit ülkenin sigorta
kurumunun belirlediği sağlık hizmeti sunucusu tarafından düzenlenen sağlık kurulu
raporları esas alınır.
Sağlık kurulu raporlarının
düzenlenmesi
MADDE 6 – (1) Sağlık hizmeti sunucusu
tarafından düzenlenecek Sağlık Kurulu Raporlarında aşağıda belirtilen hususlara
yer verilir.
a) Hastane adı.
b) Sigortalı veya hak sahibinin adı,
soyadı, sigorta sicil numarası, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, baba adı
ve doğum tarihi.
c) Raporun tarih ve sayısı.
ç) Hastaneye giriş ve çıkış
tarihleri.
d) Sigortalı yada hak sahibinin
son altı aylık mühürlü fotoğrafı.
e) Sağlık kurulu raporunun
düzenlenme nedeni.
(2) Sağlık kurulu raporunun tıbbi
değerlendirme bölümlerinde;
a) Kimlik tespiti ile gerekli
muayene yapılarak, muayeneye ilişkin test ve tetkik belgelerinde sigortalının
adı, soyadı ve tetkik tarihi yazılır.
b) Maluliyet talebine esas teşkil
eden hastalık ya da arızalarının, ilgili branşlarca mevcut klinik durumunu
açıklayan ayrıntılı muayenesi sonucu, muayene bulguları, dayanağı tetkikler,
varsa tedavi protokolü yazılır.
c) Tıbbi terimler
kısaltılmaksızın yazılır.
ç) Daha önce tedavi görülmüş ise,
buna ilişkin işlem tarihinin de yer aldığı epikrizler, ameliyat notları,
patoloji raporları, tetkikleri ve benzeri belgelerin aslı veya resmî onaylı
fotokopileri eklenir.
d) Hastalık ve araz tespit edilen
branşlarca gerekli tetkikler yapılır, tetkik sonuçları sağlık kurulu raporuna
yazılır, tetkik raporlarının aslı ya da onaylı fotokopileri eklenir.
e) Sağlık Kurulu Raporu ve
dayanağı tıbbi belgelerin üzerine, sigortalının sevk nedenine ilişkin kaşe
basılır.
f) Sağlık kurulu raporları bilgisayar
ortamında düzenlenerek sağlık kuruluna katılan hekimler tarafından ıslak imza
ile imzalanır ve kaşelenerek başhekim tarafından resmî mühür ile onaylanır.
g) Sağlık kurulu raporlarının
karar hanesinde çalışma gücü kayıp oranı belirtilmez, "Sosyal Güvenlik
Kurumunca belirlenecektir." ibaresi yazılır.
(3) Kanunun 4 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların iş kazası
sonucu meslekte kazanma gücü kayıp oranı tespitine ilişkin düzenlenecek Sağlık
Kurulu Raporlarında 1 inci ve 2 nci fıkrada belirtilen hükümlere ek olarak;
a) Arazların iş kazasına bağlı
olup olmadığı, bağlı olması hâlinde bu durumun düzenlenecek Sağlık Kurulu
Raporlarında net bir şekilde belirtilmiş ve bunlara ilişkin ayrıntılı muayene
bulguları yazılmış, eğer sigortalıda kazaya bağlı olmayan sekeller varsa
bunlara ait muayene bulguları ve tanı yazıldıktan sonra, "İş kazasına
bağlı değildir." ibaresi yazılarak imzalanıp, kaşelenmiş,
b) İş kazası sonrası yapılan
tedavi farklı sağlık birimlerinde yapılmış ise ilgili epikrizler/raporlar ve
benzeri belgeler, ilk sağlık kurulu raporuna eklenmiş,
c) İş kazası nedeni ile yapılan
tedavi tamamlanıp, bulguları sekel hâli aldıktan sonra sigortalının iş başı
tarihi veya çalışamayacak duruma girdiği tarih; gün, ay ve yıl olarak
belirtilmiş,
ç) Sağlık kurulu raporlarının
karar hanesinde iş kazasına ilişkin meslekte kazanma gücü azalma oranı
belirtilmemiş,
olmalıdır.
(4) Kanunun 4 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların, meslek
hastalıkları sonucu meslekte kazanma gücü kayıp oranının tespiti gereken
hâllerde düzenlenen sağlık kurulu raporlarına 1 inci ve 2 nci fıkralarda
belirtilen hükümlere ek olarak;
a) Meslek hastalığı tespiti için
başvuru yapmasına neden olan hastalık ya da arıza ile ilgili branş (Göğüs
Hastalıkları ve/veya Alerji, KBB, İç Hastalıkları, Nöroloji, Psikiyatri,
Dermatoloji, Ortopedi ve benzeri) tarafından çalışma ortamındaki faktör ya da
faktörlere bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülen hastalık ya da arızaların
mevcut klinik durumunu açıklayan, sekel bulguları gösteren detaylı bir tespit,
b) Bu fıkranın (a) bendindeki
tespitlere dayanak teşkil eden;
1) Göğüs hastalıkları ve/veya
alerji muayenelerinde; pnömokonyoz vakalarında uygun teknikle çekilen P.A.
akciğer grafisi, ayırıcı tanıda gerek olması hâlinde HRCT, tüberküloz mevcut
ise ARB; meslekî astım hastalığı iddiası olduğunda bronş provokasyon ve benzeri
testleri, tatil döneminde 15 gün, iş ortamında 20 gün süreyle günde dört kez
belirlenen PEF değerleri,
2) KBB muayenelerinde; her iki
kulağın işitme düzeyini gösteren odyogramlar, işe girmeden önce çekilmiş olan
odyogramı mevcut ise her ikisinin kıyaslanarak yapılacak değerlendirme,
3) İç hastalıkları
muayenelerinde; anemi, trombositopeni, granülositopeni ve benzeri vakalarda
periferik yayma ile gerekli diğer tetkikler; kurşun ve kurşun tozları ile
etkilenme olduğu takdirde, idrarda ve kanda; kurşun, koproporfirin,
deltaaminolevülinik asit ve benzeri düzeylerini gösteren tetkikler,
4) Nöroloji muayenelerinde EMG ve
gerekli diğer tetkikler,
5) Ortopedi, Psikiyatri,
Dermatoloji ve benzeri branşlarla ilgili muayenelerde ise; meslekî hastalık
iddialarına dayanak teşkil edecek tetkikler,
(Değişik
ibare:RG-22/1/2011-27823) ayrıntılı olarak raporun karar hanesi dışında ayrıca
belirtilir.
(5) Sigortalı, iş kazası/meslek
hastalığı dolayısıyla tanı ve tedavi süresince hekimin bildirdiği tedbir ve
tavsiyelere uymaması yüzünden tedavi süresinin uzamasına, meslekte kazanma gücü
kayıp oranının artmasına veya malul kalmasına sebep olmuş ise bu durum, sağlık
kurulu raporunda belirtilir.
(6) (Mülga:RG-22/1/2011-27823)
(7) Bu maddede belirtilen
hususların eksikliği veya yetersizliği durumunda sağlık kurulu raporunun
verilecek karara esas teşkil edip edemeyeceği konusunda Kurum Sağlık Kurulu
yetkilidir.
(8) Kurum, sağlık kurulu
raporlarını elektronik ortamda istemeye ve sağlık hizmeti sunucularını bu
konuda zorunlu tutmaya yetkilidir.
İş kazası ile meslek hastalığı
sonucu düzenlenecek istirahat raporları
MADDE 7 – (1) Kanunun 4 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların iş kazası
ile meslek hastalığı sonucu geçici iş göremezlik ödeneklerinin verilmesine
ilişkin istirahat raporlarında;
a) Kontrol muayenesine gerek görüldüğü
hâllerde "………. istirahati sonunda kontrolü gerekir." kaydı konularak,
kontrol muayene tarihi net olarak belirtilir. İstirahatın uzatılması gerektiği
hâllerde ikinci istirahat raporunun başlama tarihi bir önceki raporda
belirtilen istirahatın bitiş tarihi olacak şekilde yazılır.
b) Tedavi tamamlanıp, bulgular
sekel hâli aldıktan sonra sigortalının iş başı tarihi veya çalışamayacak duruma
girdiği tarih; gün, ay ve yıl olarak belirtilir.
Raporların bağlayıcılığı
MADDE 8 – (1) Sağlık hizmeti sunucusu tarafından
düzenlenen sağlık kurulu raporlarında yer alan çalışma gücü
kaybı/maluliyet/özürlülük derecesi Kurum Sağlık Kurulu kararlarını bağlayıcı
değildir.
Usulüne uygun düzenlenmeyen
raporlar
MADDE 9 – (1) Kurum Sağlık Kurulu
tarafından usulüne uygun düzenlenmediği tespit edilen sağlık kurulu raporu bu
Yönetmeliğin 6 ncı maddesine göre yeniden düzenlenmek üzere ilgili sağlık
hizmeti sunucusuna iade edilir.
Yeni/Ek rapor düzenlenmesi
MADDE 10 – (1) Bu Yönetmeliğin 6 ncı
maddesine göre düzenlenmiş sağlık kurulu raporlarının Kurum Sağlık Kurulunca
değerlendirilmesi sonucu gerekli görülmesi hâlinde, ek bilgi, belge ve/veya
aynı ya da farklı sağlık hizmeti sunucusu tarafından yeniden muayenesiyle
düzenlenecek rapor/sağlık kurulu raporu istenebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kontrol Muayeneleri
Kontrol muayenesi ve
değerlendirme
MADDE 11 – (1) Kanunun 94 üncü maddesine
istinaden; sigortalılar ve hak sahibi çocukları,
a) Kurumca yürütülen soruşturma
sonucu,
b) Kurum Sağlık Kurulunca
verilecek karara göre,
c) Sigortalının malullük
durumunda artma veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda olduğuna
ilişkin talebi hâlinde,
ç) Sigortalı veya hak sahipleri
dışında yapılan itiraz, ihbar ve şikâyet hâlinde,
kontrol muayenesine tabi
tutulabilir.
(2) Kontrol muayenesine istinaden
düzenlenen sağlık kurulu raporunun Kurum Sağlık Kurulu tarafından
değerlendirilmesi sonucu gerekli görüldüğü hâllerde sigortalı veya hak sahibi
çocukları yeniden kontrol muayenesine tabi tutulabilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Malul Sayılmaya İlişkin Usul ve
Esaslar
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların çalışma gücü kaybı
tespiti
MADDE 12 – (1) Kanunun 4 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların sigortalılık
süresi içinde;
a) Arıza/Hastalık Listesinde
(Ek-1) belirtilen hastalık veya arızaların meydana geldiği,
b) Eski ve çalışmaya engel
olmayan bir arızanın, Arıza/Hastalık Listesinde (Ek-1) belirtilen seviyelere
yükseldiği,
c) Çalışma gücünün en az %60’ını
kaybetmiş hâliyle ilk defa çalışmaya başlayan, ancak daha sonra ortaya çıkan
farklı bir hastalık veya arıza nedeniyle bu Yönetmelik hükümlerine göre çalışma
gücünün en az %60’ını kaybettiği,
ç) İş kazası veya meslek
hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ını kaybettiği,
Kurum Sağlık Kurulunca tespit
edilen sigortalılar malul sayılır.
(2) Ancak, sigortalı olarak ilk
defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün %60’ını kaybettiği
önceden veya sonradan tespit edilen sigortalılar hakkında, bu hastalık veya
özürleri sebebiyle malullük sigortasına ilişkin hükümler uygulanmaz.
(3) Arıza/Hastalık Listesinde
(Ek-1) belirtilen arıza/hastalıklardan birden fazlası mevcut ise çalışma
gücünün en az %60’ını kaybedip kaybetmediğine dair değerlendirmede en ağır
sekel bulgu dikkate alınır ve Balthazard Formülü uygulanmaz.
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendindeki sigortalıların çalışma gücü kaybı tespiti
MADDE 13 – (1) Kurumca yetkilendirilen
sağlık hizmeti sunucuları sağlık kurullarınca düzenlenen sağlık kurulu
raporlarına istinaden, sigortalıların ilk defa çalışmaya başladığı tarihten
sonra vücutlarında oluşan arızaları veya tedavi edilemeyen hastalıkları
nedeniyle, çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde
meslekte kazanma gücünü kaybettiğini Kurum Sağlık Kurulu tespit eder.
(2) Söz konusu maluliyet kararı
verilirken;
a) Sigortalıların çalışma gücünün
en az %60’ını kaybedip kaybetmediklerinin tespitinde Arıza/Hastalık Listesi
(Ek-1),
b) Türk Silahlı Kuvvetleri
bünyesinde çalışan askerî ve sivil personel ile askerlik görevi ile yükümlüleri
için, 8/10/1986 tarihli ve 86/11092 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe
konulan Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği,
c) İçişleri Bakanlığı Emniyet
Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan personel için, 4/8/2003 tarihli ve 25189
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Emniyet Teşkilatı Sağlık Şartları
Yönetmeliği,
ç) 10/6/2004 tarihli ve 5188
sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında çalışan ve 657 sayılı
Devlet Memurları Kanununa tabi Koruma Güvenlik Görevlileri için belirlenen ve
7/10/2004 tarihli ve 25606 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Özel Güvenlik
Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte belirtilen sağlık şartları,
esas alınır.
(3) Vazife malullüğü hâlinde ise,
13/7/1953 tarihli ve 4/1053 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan
Vazife Malullüklerinin Nevileri ile Dereceleri Hakkında Nizamname esas alınır.
(4) Ancak, sigortalı olarak ilk
defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün %60’ını veya vazifesini
yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan
tespit edilen sigortalılar ile yedek subay veya er olarak ya da talim, manevra,
seferberlik veya harp dolayısıyla görevleri ile ilgileri kesilmeksizin silah
altına alındıkları dönemde malul olup, bu malullükleri asıl görevlerini veya
işlerini yapmaya mani olmayanlar hakkında, bu hastalık veya özürleri sebebiyle
malullük sigortasına ilişkin hükümler uygulanmaz.
Sigortalıların hak sahibi veya
geçindirmekle yükümlü olduğu çocuklarının çalışma gücü kaybı tespiti
MADDE 14 – (1) Arıza/Hastalık Listesinde
(Ek-1) belirtilen hastalık veya arızaların meydana geldiği Kurum Sağlık
Kurulunca tespit edilen sigortalının hak sahibi veya bakmakla yükümlü olduğu
çocuğu malul sayılır.
Başka birinin sürekli bakımına
muhtaç olma hâlleri
MADDE 15 – (1) Sigortalıların ve özürlü
çocuklarının başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda sayılacağı hâller
aşağıda gösterilmiştir.
a) Kuadripleji, parapleji,
dipleji ve sigortalının yaşamını kendi başına yürütmesine engel hemipleji veya
merkezi sinir sisteminin sfinkter bozuklukları ile birlikte olan diğer hastalık
ve arızalar.
b) Süreli veya sürekli ruh
sağlığı ve hastalıkları kliniğinde kalmayı gerektiren ve tedavi edilemeyen
psikotik hastalıklar.
c) İki gözde de yüzde yüz (tam)
görme kaybı.
ç) İki elin kaybı.
d) Bir kolun omuzdan ve bir
bacağın kalçadan kaybı.
e) Her iki bacağın alttan en az
1/3’ünün kaybı.
f) Tedavisi olanaksız bir hastalıktan
ileri gelen ağır beslenme bozuklukları ve kaşeksiler.
g) (Ek:RG-22/1/2011-27823) Yukarıda
tespit edilen hastalık ve arızalar dışında kaldığı halde tedavi edilemeyen,
başka birinin sürekli bakımına muhtaç olan ağır hastalık ve arızalar.
Yaşlılık sigortası kapsamındaki
sigortalılar için çalışma gücü kaybı oranlarının tespiti
MADDE 16 – (1) Kanunun 28 inci maddesinin
dördüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen sigortalıların Kurum Sağlık
Kurulunca çalışma gücü kaybı tespitinde, 16/7/2006 tarihli ve 26230 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere
Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik esas alınır.
(2) Birinci fıkrada belirtilen
sigortalılar Kanunun 94 üncü maddesi hükümlerine göre kontrol muayenesine tabi
tutulabilirler.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Meslekte Kazanma Gücü Azalma
Oranı Tespitine İlişkin Usul ve Esaslar
Meslek hastalığı
MADDE 17 – (1) Hangi hastalıkların meslek
hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların, işten fiilen ayrıldıktan en geç ne
kadar zaman sonra meydana çıkması hâlinde sigortalının mesleğinden ileri
geldiğinin kabul edileceği Meslek Hastalıkları Listesine (Ek-2) göre tespit ve
tayin edilir.
(2) Herhangi bir meslek
hastalığının klinik ve laboratuar bulgularıyla kesinleştiği ve meslek hastalığına
yol açan etkenin, işyeri incelenmesiyle kanıtlandığı hâllerde, meslek
hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu
hastalık, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun kararı ile meslek hastalığı
sayılabilir.
Meslek hastalıkları listesi
MADDE 18 – (1) Meslek hastalıkları, Meslek
Hastalıkları Listesinde (Ek-2);
a) A Grubu: Kimyasal maddelerle
olan meslek hastalıkları,
b) B Grubu: Meslekî cilt
hastalıkları,
c) C Grubu: Pnömokonyozlar ve
diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları,
ç) D Grubu: Meslek bulaşıcı
hastalıklar,
d) E Grubu: Fizik etkenlerle olan
meslek hastalıkları,
olmak üzere beş grupta
toplanmıştır.
(2) Bu listenin sol sütununda
zararlı ajanın meydana getirdiği başlıca hastalıklar ve belirtileri, orta
sütununda yükümlülük süreleri, sağ sütununda hastalık tehlikesi olan başlıca
işler yer almıştır.
Meslekî bulaşıcı hastalıklar
MADDE 19 – (1) Meslekî bulaşıcı hastalıklar
Listesinin "D Grubu"nda yer alan bulaşıcı hastalıkların, görülen işin
gereği olarak veya işyerinin özel koşullarının etkisiyle oluşması ve
enfeksiyonun laboratuar bulguları ile de kanıtlanması gereklidir.
(2) Bu listede yer almayan fakat
görülen iş ve görev gereği olarak bulaştığı kesin olarak saptanan diğer
bulaşıcı hastalıklar da meslek hastalığı sayılır. Bu husustaki teşhisin
laboratuar deneyleriyle kanıtlanması gereklidir. Hastalığın en uzun kuluçka
süresi yükümlülük süresi olarak alınır.
Pnömokonyoz meslek hastalığı
MADDE 20 – (1) Pnömokonyozun meslek
hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının, havasında pnömokonyoz yapacak
yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde toplam
olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır.
(2) Ancak, havasında yüksek
yoğunlukta ve pnömokonyoz yapacak nitelikte toz bulunan yeraltı ve yerüstü
işyerlerinde meydana gelmiş, klinik veya radyolojik bulgular ve laboratuar
muayeneleriyle süratli seyrettiği ve ağırlığı saptanmış olgularda Sosyal
Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun kararı ile üç yıllık süre indirilebilir.
(3) Pnömokonyoz
değerlendirmeleri, İLO standartları dikkate alınarak yapılır.
Sigortalının mesleği
MADDE 21 – (1) İş kazasının meydana geldiği
veya meslek hastalığının başladığı tarihte Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında çalışmakta olanların yapmakta olduğu
iş sigortalının mesleği sayılır.
(2) Kurum, bu mesleğin tespitinde
sigortalının çalıştığı iş yerinden alınacak belgeyi esas tutabileceği gibi, bu
hususu Kurumun kontrol ve denetimle görevli memurları aracılığı ile inceletmeye
ve buna göre karar vermeye yetkilidir.
(3) Hizmet akdine göre, Meslekte
Kazanma Gücü Kayıp Oranı Tespit Cetvellerinin (Ek-3) "B Cetveli"nde
gösterilen mesleklerden birden fazlasını yapmakta olan sigortalının, iş kazası
veya meslek hastalığı yönünden sürekli iş göremezlik durumuna girmesi hâlinde,
sürekli iş göremezlik derecesinin en yükseğine karşılık gelen meslek,
"sigortalının mesleği" sayılır.
İş kazası ile meslek hastalığı
sonucu meslekte kazanma gücü kayıp oranı tespitinde kullanılan
cetveller
MADDE 22 – (1) İş kazası veya meslek
hastalığı sonucu meydana gelen arızalar sonucunda, sigortalının meslekte
kazanma gücünün ne oranda azalacağına ilişkin hesaplama, Meslekte Kazanma Gücü
Kayıp Oranı Tespit Cetvellerinde (Ek-3) yer alan A, B, C, D ve E cetvellerine
göre yapılır.
(2) A Cetveli, iş kazalarının
neden olduğu hastalık ve arızalarla, meslek hastalıklarını ve bunların neden
olduğu arızaları, vücuttaki yerlerine göre sınıflandıran ve başlıkları aşağıda
gösterilen 14 listeden oluşur. Her liste üç sütundan oluşup bunlardan; birinci
sütun arızanın sıra numarasını, ikinci sütun arızanın çeşidini, üçüncü sütun
arızanın ağırlık ölçüsünü gösterir.
a) I. Baş arızaları (Kafa
Kemikleri, Nöroloji, Nöroşirurji, Psikiyatri arıza ve hastalıkları).
b) II. Göz arızaları.
c) III. Kulak arızaları.
ç) IV. Yüz arızaları.
d) V. Boyun arızaları.
e) VI. Göğüs hastalıkları.
f) VII. Omuz ve kol arızaları.
g) VIII. El bileği ve el
arızaları.
ğ) IX. El parmakları arızaları.
h) X. Omurga arızaları.
ı) XI. Karın hastalık ve
arızaları.
i) XII. Pelvis ve alt ekstremite
arızaları.
j) XIII. Endokrin, metabolizma,
kollagen doku, periferik damar hastalıkları, hematolojik ve romatoid
hastalıklar.
k) XIV. Deri arızaları ve
yanıklar.
(3) "B Cetveli"
sigortalının çalıştığı iş kolları ve meslek veya iş çeşidi listelerini içerir.
Her listede iki sütun mevcut olup bunlardan; birinci sütun meslek veya iş
çeşitlerini, ikinci sütun meslek grup numaralarını gösterir.
(4) "C Cetveli", sürekli
iş göremezlik simgelerini göstermekte olup, A Cetvelinin listelerine paralel
olarak arızanın vücuttaki yerine göre 14 tabloyu ihtiva eder. Her tablo, A
Cetvelinde yer alan 14 listeden birine karşılık gelir ve sol kenardaki sütunda
arıza sıra numaraları, üstteki satırda 1’den 52’ye kadar meslek grup numaraları
ve bunların kesişme noktalarında sürekli iş göremezlik simgeleri bulunur.
(5) "D Cetveli",
arızaların ağırlık ölçülerine ve sürekli iş göremezlik simgelerine göre
meslekte kazanma gücünün azalma oranını bulmaya yarar. Bu cetvelin sol
kenarındaki sütun 0’dan 65’e kadar arıza ağırlık ölçülerini üstteki satır A’dan
R’ye kadar arızaların sürekli iş göremezlik simgelerini, bunların kesişme
noktaları 1’den 100’e kadar meslekte kazanma gücünün azalma oranını gösterir.
(6) Bu cetvele göre bulunan oran,
38-39 yaşlarındaki bir sigortalının meslekte kazanma gücünün azalma oranıdır.
(7) E cetveli, D cetveline göre
bulunan orana ve sigortalının yaşına göre meslekte kazanma gücünün azalma
oranını tespite yarar.
(8) Sigortalının yaşına göre
meslekte kazanma gücü azalma oranı tespitinde; sürekli iş göremezlik hâlinin
oluştuğu ilk rapor tarihindeki yaş esas alınır. Ancak sigortalının sağlık
durumunda sürekli iş göremezlik yönünden bir değişiklik olmuş ise, bu değişikliğin
raporla saptandığı tarihteki yaşı esas alınır.
(9) Bu cetvelin solundaki sütun
38-39 yaşlara ait meslekte kazanma gücünün azalma oranını, üstteki satır 21’den
64’e kadar olan yaşları, bunların kesişme noktaları ise, meslekte kazanma
gücündeki azalmanın yaşlara göre oranlarını gösterir.
Meslekte kazanma gücü azalma
oranının hesaplanması
MADDE 23 – (1) A Cetveli listelerinde yazılı
arızalardan birinin meslekte kazanma gücünü ne oranda azaltacağı aşağıdaki
şekilde hesaplanır.
a) A Cetvelindeki vücudun çeşitli
bölgelerine veya sistemlerine göre hazırlanmış olan 14 arıza listesinden
sigortalının arızası bulunur. Bu arızanın solundaki arıza sıra numarası ile
sağındaki arıza ağırlık ölçüsü bir tarafa kaydedilir.
b) B cetveli listelerinde önce
sigortalının iş kolu, sonra bu iş kolu içindeki meslek veya iş çeşidi bulunur.
Bunun karşısındaki meslek grup numarası da bir yere yazılır. Sigortalının
meslek veya iş çeşidi bu listelerde bulunmadığı takdirde meslek veya işinin
benzeri veya en yakını esas alınır.
c) Sürekli iş göremezlik
simgesini gösteren C cetvelinin arızaya uygun tablosunun sütundaki arıza sıra
numarası ile satırdaki meslek grup numarasının kesiştiği noktadaki sürekli iş
göremezlik simgesi bulunarak bir tarafa kaydedilir.
ç) D cetvelinin sütununda
yukarıda tespit edilen arıza ağırlık ölçüsü ile satırındaki meslek simgesinin
kesiştiği noktadaki sayı, meslekte kazanma gücünün azalma oranına esas alınacak
sayıdır.
d) Tespit edilen bu meslekte
kazanma gücü azalmasının sigortalının yaşına uygun oranını bulmak için E
cetvelinden yararlanılır. Bu cetvelin sütununda bulunan meslekte kazanma
gücünün azalma oranı ile üstteki satırında bulunan sigortalının sürekli iş
göremezlik hâlinin tespiti tarihindeki yaşının kesiştiği yerdeki sayı, bu yaşa
uyan sürekli iş göremezlik sebebiyle meslekte kazanma gücünün azalma oranıdır.
e) Ancak birden fazla sistemi
ilgilendiren sekel bulgu varsa, bu maddenin (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde
belirtilen işlemler her bir sekel bulgu için ayrı ayrı uygulanır ve Balthazard Formülü
kullanılarak birleştirilir.
(2) İş kazası veya meslek
hastalığı sayılmayacak bir olaydan veya doğuştan ileri gelmiş herhangi bir
arızası bulunan sigortalının sonradan bir iş kazası veya meslek hastalığı
sonucu sürekli iş göremezliğe uğraması hâlinde, meslekte kazanma gücü azalma
oranı aşağıdaki şekilde hesaplanır.
a) Sigortalının iş kazası veya
meslek hastalığı sayılacak veya sayılmayacak olaylardan veya doğuştan meydana
gelmiş her türlü arızalarının sebep olduğu meslekte kazanma gücü toplam azalma
oranı bulunur.
b) Sigortalının iş kazası veya
meslek hastalığı sayılmayacak bir olaydan veya doğuştan ileri gelmiş
arızalarının sebep olduğu meslekte kazanma gücü toplam azalma oranı, bu
fıkranın (a) bendinde tespit edilen toplam orandan çıkarılır; kalan, iş kazası
veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü azalma oranıdır.
(3) Ancak, sigortalının işe
alınmadan önce mevcut olan veya işe alındıktan sonra iş kazası veya meslek
hastalığı sonucu olmayarak meydana gelen arızaları, yapmakta olduğu işteki
kazanma gücünü etkilememesi hâlinde, bu arızalar kazanma gücü toplam azalma
oranının hesabında dikkate alınmaz.
Balthazard Formülünün uygulanması
MADDE 24 – (1) A Cetveli listesinde yazılı
arızalardan birkaçının bir arada bulunması veya eski bir arızaya yenisinin
eklenmesi hâlinde meslekte kazanma gücünün ne oranda azalacağı, Balthazard
Formülüne göre aşağıdaki biçimde hesaplanır.
a) Sigortalıdaki arızaların
meslekte kazanma gücünü azaltma oranları bu Yönetmeliğin 23 üncü maddesine göre
ayrı ayrı tespit edilir.
b) Bu oranlar, en yükseğinden
başlanarak sıraya konur.
c) En yüksek oran, sigortalının
çalışma gücünün tümünü gösteren %100’den çıkarılır.
ç) Bu çıkarmada kalan miktar,
sırada ikinci gelen meslekte kazanma gücü azalma oranı ile çarpılarak l00’e bölünür,
çıkan sonuca en yüksek meslekte kazanma gücü azalma oranı eklenir ve böylece
birinci ve ikinci arızaların meslekte kazanma gücü toplam azalma oranı bulunmuş
olur.
d) Sigortalının arızası ikiden
fazla ise birinci ve ikinci arızaların meslekte kazanma gücü toplam azalma
oranı birinci sıraya ve üçüncü sıradaki arızanın meslekte kazanma gücü azalma
oranı ikinci sıraya alınarak yukarıdaki işlem tekrarlanır.
e) Ancak, A Cetveli listelerinde
ayrı ayrı gösterilen çeşitli arızalar, bu listelerde yer alan bir hastalık veya
arızanın tabii sonucu iseler, bunlar, ayrı sebeplere bağlı arızalar gibi ele
alınarak haklarında bu madde hükümlerine göre işlem yapılmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Erken Yaşlanma
Erken yaşlanma hâli
MADDE 25 – (1) Kanunda yaşlılık aylığı bağlanması
için öngörülen yaş şartı dışındaki diğer şartları taşıyan ve 55 yaşını dolduran
sigortalılardan biyolojik yönden, bu yaşı doldurmuş bir insan derecesinde
yaşlanmış ve çalışma gücünün bu seviyeye düşmüş olduğu tayin ve tespit
edilenler, erken yaşlanmış sayılırlar.
(2) Erken yaşlanma hâlinin
tespitine esas alınmak üzere Sağlık Hizmeti Sunucuları tarafından düzenlenen
Raporlar esas alınarak erken yaşlanma hâlinin bulunup bulunmadığına Kurum
Sağlık Kurulunca karar verilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yönetmeliğin yürürlük tarihinden
önceki talepler
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihten önce çalışma gücü kaybı, iş kazası, meslek hastalığı, vazife
malullüğü, harp malullüğü sonucu meslekte kazanma gücü kaybı ile erken yaşlanma
durumlarının tespiti talebinde bulunan sigortalılar ve hak sahipleri için,
yürürlükten kaldırılan ilgili sosyal güvenlik mevzuatının Kanuna aykırı olmayan
hükümleri uygulanır.
Meslek hastalığı raporu
düzenlemeye yetkili sağlık hizmet sunucuları
GEÇİCİ MADDE 2 –
(Mülga:RG-22/1/2011-27823)
Yürürlük
MADDE 26 – (1) Bu Yönetmelik 1/10/2008
tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 27 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı yürütür.
----------------------
(1) 3/8/2013 tarihli ve 28727 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Maluliyet İşlemleri Tespiti Yönetmeliğinin bu
yönetmeliği ilgilendiren hükümleri aşağıdadır:
“….
Atıflar
MADDE 22 – (1) 11/10/2008 tarihli ve 27021 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri
Yönetmeliğinin çalışma gücü kaybı, vazife malullüğü, harp malullüğü ile erken
yaşlanma durumlarının tespiti hükümlerine yapılan atıflar bu Yönetmelik
hükümlerine yapılmış sayılır.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 23 – (1) Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit
İşlemleri Yönetmeliğinde yer alan; çalışma gücü kaybı, vazife malullüğü, harp
malullüğü ile erken yaşlanma durumlarının tespiti ile ilgili tüm hükümler
yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçiş hükmü
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce çalışma
gücü kaybı, vazife malullüğü, harp malullüğü ile erken yaşlanma durumlarının
tespiti talebinde bulunan sigortalılar ile bunların hak sahibi veya bakmakla
yükümlü olduğu çocukları için, yürürlükten kaldırılan ilgili sosyal güvenlik
mevzuatının Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik 1/9/2013 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı
yürütür.”
|
|
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî
Gazete’nin |
|
|
Tarihi |
Sayısı |
|
|
11/10/2008 |
27021 |
|
|
Yönetmelikte Değişiklik Yapan
Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin |
||
|
Tarihi |
Sayısı |
|
|
1. |
22/1/2011 |
27823 |
|
2. |
|
|